معرفی

شاید نام‌آشناترین وانت برای مردم ایران، وانت‌های زامیاد هستند. وانت زامیاد از سال‌ها پیش در بازار ایران به فروش رسیده و با وجود امنیت پایین، دید نامناسب، مصرف سوخت بالا و تکنولوژی بسیار قدیمی، هم‌چنان در قشر خاصی از جامعه، محبوبیت زیادی دارد. موتور 2800 سی‌سی، دیزلی، 4سیلندر و پرسروصدای زامیاد 93 اسب بخار در 3600 دور بر دقیقه  قدرت داشته و گشتاوری در حدود 225 نیوتن‌متر در دور موتور 2600دوربردقیقه، تولید می‌کند. موتور جلو، دیفرانسیل عقب و مجهز به پنج دنده دستی است. ترمزها در جلو دیسکی و عقب کاسه ای و از نوع روغنی هستند و عملکرد آن ها را میتوان کاملا ناامیدکننده دانست. زامیاد از سیستم سوخت رسانی انژکتوری با تزریق مستقیم بهره میبرد، استاندارد آلایندگی یورو4 را دارا بوده و  برای باک آن 65 لیتر فضا در نظر گرفته شده است. با بررسی مدل‌های سال‌های اخیر مشخص می شود که این وانت به سامانه ABS+EBD در ترمزها مجهز شده و 25درصد شتاب بیش‌تر و 20درصد کشش بیش‌تر در کنار یک جعبه دنده تقویت شده در لیست امکانات بهبود‌یافته‌ آن‌ به ثبت می رسد. از همه قابلیت ها و المان های فنی که بگذریم، وانت زامیاد با آن چهره خشن و طرحی که کاملا رنگ کهنگی به خود گرفته، سال هاست که تولید میشود و با وجود استهلاک بالا طرفداران فراوانی دارد که این امر حکایت از اعتماد زیاد مشتریان سایپا به این خودروی باربر دارد. ناگفته نماند که پشتیبانی مناسب سایپایدک و فراوانی قطعات یدکی با قیمت مناسب را میتوان از نکاتی دانست که در بازار فروش آن موثر است. شرکت زامیاد با توجه به وضع قوانین جدید در جهت افزایش امنیت خودروهای داخلی و کاهش مصرف سوخت آن ها و با وجود مشکلات فراوان در تامین قطعات این وانت دیزلی، تصمیم بر آن گرفت تا طرح جایگزینی خط تولید آن را با وانتی به روز، کم مصرف و با کیفیت بیش تر به نام پادرا مطرح کند و به این ترتیب خبر از روزهای پایانی عرضه زامیاد Z24 پرطرفدار بدهد.

مروری کلی بر خودرو

همه چیز از یک رقابت ساده آغاز و در نهایت به جنگ برای تصاحب تاج و تخت منتهی شد. در میانه‌ی دهه‌ی 60 میلادی که کمپانی ژاپنی نیسان اصلاً به شکل امروز شناخته شده نبود، شرکت خوشنام و بزرگ تویوتا یکی از خودروسازان موفقی بود که در آن سال‌ها با تولید و عرضه‌ی دو مدل وانت تویوتا هایلاکس «Hilux» و تویوتا استوت «Stout» بخش زیادی از بازار این کلاس را در دست داشت. شرکت نیسان با پی‌بردن به این مسئله که عرضه‌ی رقابت برای شرکت تویوتا در این کلاس خالی است، به فکر چاره‌ای برای در دست گرفتن سهمی از بازار این کلاس شد که نتیجه‌ی آن، تولید و عرضه‌ی نسل اول نیسان جونیور «Junior» بود. این خودرو با تولید خود تا حدودی اهداف نیسان را به واقعیت بدل کرد و فروش آن همیشه بیشتر از مدل کوچکتر تویوتا هایلاکس، اما در تمام سالیان عرضه کمتر از تویوتا استوت بود. عده‌ای دلیل این شکست جونیور در مقابل استوت را شناخته‌شده نبودن نام نیسان در بین مشتریان و انتخاب مسخره‌ی نام «جونیور» به معنای «نوجوان» برای یک خودروی نیمه‌سنگین باربری می‌دانند!

عرضه‌ی نیسان جونیور بعد از سه نسل در سال 1982 متوقف شد اما شرکت خودروسازی زامیاد که تا قبل از این به مونتاژ این خودرو از سال 1970 در کشور مشغول بود و بعدها توسط شرکت سایپا خریداری شد، به تولید و عرضه‌ی این محصول ادامه داد. حالا با گذشت بیش از چهار دهه از تولید این خودرو، زامیاد چه در طراحی ظاهری و چه در کابین به شدت بوی کهنگی می‌دهد و شاید تصور تولید آن با همین فرم و قیافه پس از چهل سال، حتی در ذهن تولیدکنندگان نیسان هم جایی نداشته باشد!

عملکرد و پیشرانه‌ی خودرو

شرکت خودروسازی سایپا پس از عرضه‌ی وانت زامیاد با پیشرانه‌های بنزینی و گازسوز، سعی کرد تا پا را از این هم فراتر گذشته و این خودرو را با یک پیشرانه‌ی دیزلی قدرتمند به بازار عرضه کند. شاید با شنیدن نام «پیشرانه‌های گازوئیلی» تمام ذهن ما به سمت موتورهایی پرسر و صدا با بوی بد گازوئیل، وزن زیاد و عملکرد و شتاب پایین برود اما حقیقت این است که بسیاری از این مشکلات امروزه در پیشرانه‌های گازوئیلی مدرن به کلی برطرف شده و کمپانی‌های بزرگی مثل بی‌ام‌و و مرسدس بنز حتی مدل‌های سدان خود را با چند پیشرانه‌ی دیزلی عرضه می‌کنند. پیشرانه‌های گازوئیلی علاوه بر آلایندگی بسیار پایین، مصرف سوخت بهتری هم داشته و پیمایش خودرو را در مقایسه با مدل‌های گازسوز افزایش می‌دهند.

حالا شرکت سایپا برای مجهزکردن وانت زامیاد به موتور دیزلی، از کمپانی ژاپنی ایسوزو «Isuzu» کمک گرفته است که خود در زمینه‌ی تولید وانت، کامیون و کامیونت‌هایی با پیشرانه‌ی دیزلی شهرت دارد. به نظر می‌رسد که پیشرانه‌ی استفاده شده در وانت زامیاد از خانواده‌ی Isuzu J با کد 4JB1 است که با تغییراتی بر روی آن از سوی سایپا با کد 8CRZ عرضه می‌شود. این پیشرانه‌ی 2.8 لیتری از آرایش چهار سیلندر خطی (I4) بهره می‌برد و به سیستم پاشش سوخت Common Rail مجهز است. پیشرانه‌ی دیزلی زامیاد با حداکثر توان 93 اسب بخار در 3600 دور بر دقیقه و حداکثر گشتاور 225 نیوتن متر در 2600 دور بر دقیقه از هر دو نظر قدرت و گشتاوری در سطح بالاتری نسبت به پیشرانه‌های بنزینی و گازسوز این خودرو قرار دارد. زامیاد خودرویی دیفرانسیل عقب (RWD) است و مدل دیزلی آن برای انتقال نیرو به محور محرک عقب از گیربکس F4W81A تقویت‌شده با 5+1 دنده استفاده می‌کند.

ایمنی خودرو

متاسفانه یکی از نگرانی‌های عمده‌ی ما به محض عرضه‌ی یکی از تولیدات داخلی در نگاه اول، سطح ایمنی خودروی تولیدشده است؛ چرا که سابقه‌ی تیره‌ی این محصولات همچنان در اذهان مردم باقی مانده و امیدواریم صنعت خودروی داخلی روزی در این بخش حرفی برای گفتن داشته باشد، اما تا آن زمان، بهتر است در انتخاب‌های خود دقت بیشتری کرده و عملکرد خودروی موردنظرمان را در بخش‌های مختلف بسنجیم.

وانت زامیاد در این بین از سطح ایمنی قابل‌قبولی برخوردار نیست. هر چند مدل دیزلی این خودرو به طور خاص مورد بررسی قرار نگرفته اما مدل‌های دیگر آن توسط شرکت بازرسی کیفیت و استاندارد ایران ارزیابی شدند به طوری که در گزارش خرداد 1396 این سازمان، هر دو وانت نیسان تک‌سوز و دوگانه‌سوز با دریافت تنها یک ستاره‌ی کیفی در کلاس قیمت پایین‌تر از 500 میلیون ریال به ترتیب در رده‌های کیفی پنجم و هفتم قرار گرفتند. جایگاه بین این دو خودرو را وانت آریسان، یکی از جدیدترین محصولات ایران‌خودرو در این کلاس از آن خود کرده و وانت تندر همچنان با سه ستاره‌ی کیفی در صدر خودروهای این کلاس قرار گرفته است. وانت زامیاد به صورت استاندارد از سیستم ترمز ضد قفل (ABS) همراه با سیستم توزیع الکترونیکی نیروی ترمز (EBD) استفاده می‌کند.

جمع‌بندی

سر تا پای نیسان زامیاد بوی بازنشستگی می‌دهد. خودرویی که برای چند دهه موفق شد در بازار داخلی به فروش مناسبی دست پیدا کرده و توسط سازمان‌ها و موسسات مختلفی مورد استفاده قرار بگیرد. بخشی از میزان فروش خودرو بدون شک وابسته به فراوانی قطعات و هزینه‌های نگهداری مناسب بود اما مصرف سوخت فوق‌العاده بالای خودرو که در مدل دیزلی تاحدودی مهار شده و استانداردهای ایمنی پایین آن، زامیاد را گزینه‌ی ضعیف در این کلاس تبدیل می‌کند.